Bireylerin bir davranışı gerçekleştirmesinde itici bir güç olan ihtiyaçlar, insanın potansiyelini geliştirmesi ve etkili kişilerarası ilişkiler kurabilmesi adına oldukça önemli bir kavramı oluşturmaktadır. Aile ve sosyal çevre ortamı ise, ihtiyaçların doyurulma düzeylerini olumlu veya olumsuz yönde etkileyerek bireyin gelecek yıllardaki kişiliğinin şekillenmesinde etkili olmaktadır. Bu araştırmanın temel aldığı yaklaşım olan öz belirleme kuramında belirtilen üç temel ihtiyaç; yeterlik, özerklik ve ilişkili olmadır. Bu çalışmanın amacı üniversite öğrencisi kadınların psikolojik ihtiyaçlarının(yeterlik, özerklik ve ilişkili olma) doyurulma dereceleri ile çeşitli ailesel değişkenler (aylık gelir, anne ve babanın hayatta olup olmaması, anne-baba eğitim düzeyleri, anne-baba tutumları) arasındaki ilişkilerin incelenmesidir. Araştırma grubunu Karadeniz Teknik Üniversitesi’nde çeşitli fakültelerde öğrenim gören 474 kadın üniversite öğrencisi oluşturmaktadır. Araştırmada veri toplama araçları olarak; Kişisel Bilgi Formu, İhtiyaç Doyumu Ölçeği kullanılmıştır. Toplanan veriler SPSS programının 23.0 versiyonu ile analiz edilmiş, bulguların incelenmesinde Mann-Whitney U, ANOVA, Kruskal- Wallis tekniklerinden faydalanılmıştır. Araştırma sonucunda katılımcıların psikolojik ihtiyaç doyumu alt faktörlerinden özerklik ihtiyacının doyurulma düzeyinin anne tutumu (H=10.03, sd=3, p<0.05) ve baba tutumuna göre farklılaştığı (F(3,458)= 8.03, p<0.01) bulunmuştur. Yeterlik ihtiyacının doyurulma düzeyinin anne eğitimine (F(3,468)= 4.12, p<0.01) ve baba tutumuna (F(3,458)= 6.23, p<0.01) göre farklılaştığı bulgulanmıştır. İlişki ihtiyacının doyurulma düzeyinin anne tutumu (H=13.64, sd=3, p<0.01) ve baba tutumu (F(3,458)= 3.80, p<0.05) değişkenlerine göre farklılaştığı görülmüştür. Baba eğitim, anne babanın hayatta olup olmaması, aylık gelir değişkenleri ise, psikolojik ihtiyaç doyumu ile ilişkili bulunmamıştır. Elde edilen bulgular literatür ışığında tartışılmış ve öneriler geliştirilmiştir.
Anahtar Kelimeler: psikolojik ihtiyaç doyumu, üniversite öğrencileri, kadınlar
|
